Door: Julia Cambier, student Engelse Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen; lid van literaire studentenvereniging Flanor, leidt daar de leesgroep ‘LEES!’ die maandelijks literaire fictie bespreekt.
Stap een boekwinkel binnen en je wordt overweldigd door tafels met de nieuwste Sally Rooney, een nieuwe romance van Emily Henry, of stapels vol met BookTok aanbevelingen. Wat deze boeken gemeen hebben? Ze zijn vrijwel allemaal Engelstalig. Volgens het NRC was in 2023 zelfs één op de vijf verkochte boeken in Nederland niet-Nederlandstalig.
Ik geef het toe: ik laat mezelf net zo makkelijk meeslepen. Ik studeer Engelse literatuur en heb ook Intermezzo en Happy Place verslonden. Toch is het zonde als we ons zo laten meetrekken door het aanbod van uitsluitend Engelstalige boeken. We zien namelijk heel veel andere literatuur over het hoofd, en niet alleen onze, maar ook die uit onze buurlanden.
Nu ben ik misschien een beetje bevooroordeeld als ik zeg dat ik in deze column de huidige Duitse literatuur in het zonnetje wil zetten. Ik ben zelf opgegroeid in Duitsland, en heb daardoor het geluk gehad op vroege leeftijd met vele mooie Duitstalige werken in aanraking te komen. Zo was ik enorm teleurgesteld toen ik voor mijn studie terug naar Nederland verhuisde en ontdekte hoe schaars het aanbod aan Duitse literatuur hier is. Natuurlijk is de taalbarrière een logische reden voor het gelimiteerde aanbod, maar ook vertaald werk blijft ver van populair. Behalve de nodige Thomas Mann en Franz Kafka verstopt in een hoekje, moet je in de gemiddelde boekwinkel vaak echt moeite doen om een van oorsprong Duits werk te vinden.
Terwijl Duitsland, maar ook Oostenrijk en Zwitserland, anno 2025 stikt van het bruisend literair talent. Auteurs schrijven heus niet alleen maar meer over de Tweede Wereldoorlog, maar omarmen een veel breder palet aan thema’s die aansluiten bij onze actualiteit: identiteit, ongelijkheid, lgbtq+ rechten, migratie en intersectionaliteit. Gelukkig lijken Nederlandse uitgevers dit op te merken en steeds meer hedendaagse Duitse literatuur te vertalen.
Zoals ‘22 Banen’ van Caroline Wahl, een jonge schrijfster uit Mainz, onlangs vertaald naar het Nederlands. Het boek volgt Tilda, een jonge vrouw begin 20, die opgroeit in een klein stadje in de Pfalz. Wahl beschrijft zeer kundig de moeilijke en rumoerige tijd aan het begin van je studie. Tilda voelt zich verloren: ze ziet haar vriendengroepen krimpen doordat haar vrienden naar andere steden verhuizen. Ze voelt zich verplicht om de zorg voor haar zusje op zich te nemen door haar alcoholverslaafde moeder, en heeft daardoor moeite het aanbod van een promotieplek in Berlijn aan te nemen. Ze zit klem tussen het milieu waarin ze opgegroeid is, en de kans op een belovende carrière in de grote stad. Het boek beschrijft de moeilijke keuzes en kansenongelijkheid waar jonge mensen, opgegroeid in armoede, voor staan. Wahl vertelt haar verhaal met uniek ‘no-nonsense’ taalgebruik dat me erg aansprak, en me zelfs vaak aan, jawel, Sally Rooney deed denken. Deze stijl, die veelal uit dialoog, korte zinnen, interne gedachten en opsommingen van boodschappenlijstjes bestaat, voedt de authenticiteit waarmee het verhaal verteld wordt. Zonder veelzeggende grote literaire stijlfiguren kiest dit boek juist voor een grote dosis realiteit. Dus, ik zou zeggen, lees de volgende keer eens Caroline Wahl in plaats van de zoveelste Engelstalige hype die we ons via social media opgelegd krijgen.
Een totaal ander, maar ook van oorsprong Duits boek waarvan ik diep onder de indruk was, is de historische roman ‘Kairos’, geschreven door Jenny Erpenbeck. Nu is dit boek in Nederland heus niet volledig onbekend; het heeft zelfs de gerenommeerde ‘International Booker Prize’ in de wacht gesleept, en is in de Nederlandse kranten veel besproken. Toch staat het niet in de Bestseller 60, en verdient naar mijn mening een veel groter aantal lezers. Het boek speelt zich af in de jaren ‘80 van de vorige eeuw in Oost-Berlijn. Toch is dit niet het zoveelste boek over de DDR. Het verhaal schetst een liefdesrelatie tussen de jonge Katharina, een ‘modelburger’ volgens de richtlijnen van het DDR regime, en de oudere Hans, een getrouwde man die uit idealisme voor het socialisme uit het Westen is vertrokken. De complexe relatie, die zodra het verhaal vordert langzaam ineenstort, loopt bijna synchroon met het verval van de DDR. Ik vond het heel indrukwekkend hoe Erpenbeck in talloze prachtige zinnen, deze twee personen tot leven laat komen, om hen samen de geschiedenis van Duitsland te laten symboliseren. Desondanks is het boek veel te complex om in een artikel van zo’n korte omvang te bespreken. Het boek zit vol met oneindige puzzelstukjes over de gehele Duitse geschiedenis, die erop wachten om door de lezer ontrafeld te worden. Verder vergt Erpenbeck door het portretteren van een vergane tijd een kritische blik op onze huidige kapitalistische maatschappij. Vol met geschiedenis, literaire allegorieën en maatschappelijke vraagstukken is Kairos absoluut uniek, en zeker het lezen waard.
Aan het einde van dit artikel kan ik alleen maar aanmoedigen: kijk eens over de grens! Er is heel veel mooie literatuur te verkennen als je je eens niet laat meetrekken door de zoveelste Engelstalige BookTok hit op social media. Ik weet in ieder geval welke boeken ik met mijn leesclub bij Flanor ga bespreken.
Bestselleritis
De boekenwereld is besmet met de bestselleritis. Het is makkelijk om je boeken online te kopen, maar een groot nadeel is dat je niet meer de toevallige tip of vondst van de boekhandelaar krijgt. Algoritmes toveren vooral de bestsellers op je beeldscherm. Trouwens, de hele boekenwereld wordt steeds commerciëler waardoor het boekenaanbod steeds minder divers en gedurfd is. Jammer, want het is juist zo leuk om een nieuwe schrijver te ontdekken. Met deze rubriek hopen we de meer avontuurlijke tips boven water te krijgen. Elke aflevering vertelt iemand over een boek dat indruk op hem maakte. Dit mag elk boek zijn, zolang het maar niet in de bestseller top 60 staat.
Vorige afleveringen
- Elk kind gun je een leraar als meester Staal
- Bevrijd uit de put
- Simon Vestdijk – nog altijd onweerstaanbaar
- Rascha, Rico en de onverdiende vergetelheid
- Een veiliger oord
- Zoek niet te hard, maar laat je vinden
- Do judge a book by it’s cover
- Lezen naast de lijst
- Sla als lezer je vleugels uit
- Spokendansende vragen
- Het niet vertaalde, het ondergeschoven en het vergeten boek
