Door: Aletta Buiskool, ontwikkelaar van examens en bureauredacteur bij Stichting Praktijkleren
Elk kind gun je een leraar als meester Staal in ‘De gelukkige klas’. Het boek is, op twee jaar na, 100 jaar geleden verschenen. Het bijzondere van dit boek is dat, naast dat het nog steeds heel leuk is om te lezen, de inhoud nog altijd zo herkenbaar en actueel is.
Mijn meester Staal ‘van de vierde klas’ was meester Schaank. Na de zomervakantie kregen we in Beerta de eerste weken les van een hele ouderwetse met straffe hand regerende oud-beroepsmilitair. We durfden nauwelijks onze mond open te doen. Na een paar weken stond daar opeens meester Schaank. Hij kwam, zag en overwon. Opeens hadden we elke maandag een kringgesprek, mochten we vertellen wat we wilden en werden we heel veel voorgelezen. We vielen soms van onze stoel van het lachen. Aardrijkskunde was geen blinde kaart met rode stipjes waarop met een stok werd aangewezen welke stad dat was. We mochten zelf steden/dorpen kiezen waar we naartoe wilden gaan en langs welke weg. Geschiedenis was een tijdbalk met afbeeldingen van belangrijke gebeurtenissen, hartstikke leuk en interessant om naar te kijken en onze meester kon er prachtig over vertellen. Naar school gaan was echt een feest. Maar het allermooiste: er was een uitgebreide leeshoek: ik hoefde me nooit meer te vervelen.
Zelf ben ik ook in het onderwijs terechtgekomen. Op de lerarenopleiding las ik De gelukkige klas van Theo Thijssen. Kees de Jongen is natuurlijk een veel beroemder boek van hem, maar de titel sprak me aan. Ik werd er direct door gegrepen. Dit boek is niet zomaar een verhaal over een klas in een arme wijk in Amsterdam. Het is een eerbetoon aan de schoonheid en uitdagingen van het lesgeven. Thijssen, zelf onderwijzer, kende als geen ander de worstelingen en overwinningen die nu eenmaal bij dit mooie vak horen.
Voor deze rubriek heb ik het boek uiteraard (weer) een keer herlezen. Ik vind het nog steeds een heel bijzonder boek. Natuurlijk, het boek schetst een prachtig tijdsbeeld van het basisonderwijs in de twintiger jaren van de vorige eeuw, maar het is zoveel meer. Heel veel thema’s die meester Staal benoemt, zijn in ons huidige onderwijs nog steeds actueel. Meester Staal vraagt zich bijvoorbeeld af wat de toenemende administratie nu toevoegt aan zijn onderwijs. Hij ziet in dat sommige kinderen bepaalde kennis onthouden gevolgen heeft voor hun latere positie in de maatschappij. Hij probeert die klasse-ongelijkheid tegen te gaan, door veel meer kinderen Engels, Frans of Duits te laten volgen. Zijn maatschappijkritiek komt ook op een andere manier naar voren. Er is een duidelijke rol weggelegd voor zijn vrouw. Zij wordt opgevoerd als iemand die vindt dat haar man beter les kan geven aan kinderen ‘op stand’. Dat levert immers meer geld en status op. Hij weigert. Een ander belangrijk thema is het didactisch handelen. Hoe zorg ik ervoor dat de kinderen geïnteresseerd blijven en hoe bewaar ik orde en rust in de klas?
De kinderen komen tot leven met hun eigen dromen, streken en talenten. Thijssen schildert ze met heel veel liefde en humor. Je kunt aan de hand van dit boek concluderen dat er in het denken over goed onderwijs uiteindelijk niet zo heel veel is veranderd.
Voor iedereen die van onderwijs houdt: Lees De gelukkige klas! Het boek is een ode aan de rol van de leraar in het leven van kinderen. Ook biedt het een inspirerende kijk op wat nu werkelijk belangrijk is. Om met de woorden van meester Staal te spreken… ‘M’n heerlijke, lieve, lastige stel, ik weet eigenlijk maar een ding: de jaar of wat dat ik jullie heb en dat jullie mij hebben, behoren wij enkel maar een gelukkige klas te zijn. En de rest is nonsens hoor, al zal ik dat jullie nooit zeggen.’
Zo is het maar net!
Bestselleritis
De boekenwereld is besmet met de bestselleritis. Het is makkelijk om je boeken online te kopen, maar een groot nadeel is dat je niet meer de toevallige tip of vondst van de boekhandelaar krijgt. Algoritmes toveren vooral de bestsellers op je beeldscherm. Trouwens, de hele boekenwereld wordt steeds commerciëler waardoor het boekenaanbod steeds minder divers en gedurfd is. Jammer, want het is juist zo leuk om een nieuwe schrijver te ontdekken. Met deze rubriek hopen we de meer avontuurlijke tips boven water te krijgen. Elke aflevering vertelt iemand over een boek dat indruk op hem maakte. Dit mag elk boek zijn, zolang het maar niet in de bestseller top 60 staat.
Vorige afleveringen
- Bevrijd uit de put
- Simon Vestdijk – nog altijd onweerstaanbaar
- Rascha, Rico en de onverdiende vergetelheid
- Een veiliger oord
- Zoek niet te hard, maar laat je vinden
- Do judge a book by it’s cover
- Lezen naast de lijst
- Sla als lezer je vleugels uit
- Spokendansende vragen
- Het niet vertaalde, het ondergeschoven en het vergeten boek
