Door Esther van der Meer, Neerlandica en journaliste bij Dagblad van het Noorden
Eén van de allermooiste antiquariaten die ik ken, zit op de Kloveniersburgwal in Amsterdam. The Book Exchange, gespecialiseerd in Engelstalige boeken in alle denkbare genres, zit in een kruip-door-sluip-doorpand waarvan elke meter muur bedekt is met kasten.
Hoewel ik de eigenaar, een beer van een kerel, nooit ergens anders in de winkel heb gezien dan gezeten op zijn stoel naast de kassa bij de ingang, heerst er een orde die je zelden vindt in zulke afgeladen tweedehands zaakjes. Alle boeken staan in het gelid, gecategoriseerd en op alfabet.
Mijn liefde voor Engelse literatuur is hier ontvlamd. Margaret Atwood, Paul Auster, Julian Barnes, Colleen McCullough, Richard Mason, David Nicholls, Ann Patchett, Richard Powers en vele anderen: ik ontdekte ze daar op de schappen.
Toen ik op een keer, ergens in de jaren nul, weer eens een stapel naar de kassa bracht, legde de eigenaar een wat vergeelde dikke pil erbij. ,,Dit vind je ook mooi’’, sprak hij met zijn Engelse accent. Vertrouwend op zijn oordeel stopte ik ook dat exemplaar gedachteloos in mijn rugzak.
In de trein terug naar Groningen haalde ik het tevoorschijn. A Place of Greater Safety heette het, van een zekere Hilary Mantel. Ik had nog nooit van haar gehoord. Het zou nog een paar jaar duren voor ze internationaal doorbrak door als eerste vrouw en eerste Brit twee keer de Man Booker Prize te winnen.
Ik denk dat ik al in de trein aan het boek begonnen ben, en ik werd er totaal door meegesleept. In deze roman over de Franse revolutie zit ze – net als later in haar prijswinnende Wolf Hall trilogie – de hoofdfiguren uit de geschiedenis dicht op de huid. Georges Jacques Danton, Camille Desmoulins en Maximilien Robespierre: Mantel schetst hun idealen, hun dromen, hun opkomst en hun ondergang. Ze laat op huiveringwekkende manier zien hoe een onverwoestbaar geloof in het goede toch tot ongelooflijke terreur en ongekend bloedvergieten kan leiden. Je krijgt als lezer niet alleen het gevoel dat je deze mensen van nabij leert kennen, maar dat je hun diepste drijfveren doorgrondt.
Ze werd met dit boek in één klap een van mijn lievelingsschrijvers. Sindsdien heb ik bijna haar hele oeuvre gelezen; niet alleen haar (historische) romans maar ook haar memoires en essays, zoals Mantel Pieces, een bundeling met stukken voor de London Review of Books die zelfs de meest ervaren boekbespreker een lesje recenseren geven. Werkelijk elk boek van haar is steengoed.
In 2022 overleed ze, veel te vroeg, en het besef dat er nooit meer een nieuw boek van haar zal verschijnen, doet me nog steeds af en toe pijn. Zelf omschreef ze dat veel mooier dan ik dat kan, in haar memoir ‘Giving up the Ghost’:
Sometimes at dawn or at dusk, I pick out from the gloom – I think I do – a certain figure, traversing those rutted fields in a hushed and pearly light, picking a way among the treacherous rivulets and the concealed ditches. It is a figure shrouded in a cloak, bearing certain bulky objects wrapped in oilcloth, irregular in shape: not heavy but awkward to carry. This figure is me; these shapes, hidden in their wrappings, are books that, God willing, I am going to write. But when was God ever willing?
Toen Mantel in 2018 de Van der Leeuwlezing hield in Groningen – ook al zo’n prachtige tekst over hoe een schrijver en zijn personage zich tot elkaar verhouden – kon ik het niet laten: ik heb haar als een groupie gevolgd voor een handtekening. Het gesigneerde exemplaar van A Place of Greater Safety heeft een ereplaats in mijn boekenkast.
Bestseller? Nietes! Over avontuurlijk lezen.
De boekenwereld is besmet met de bestselleritis. Het is makkelijk om je boeken online te kopen, maar een groot nadeel is dat je niet meer de toevallige tip of vondst van de boekhandelaar krijgt. Algoritmes toveren vooral de bestsellers op je beeldscherm. Trouwens, de hele boekenwereld wordt steeds commerciëler waardoor het boekenaanbod steeds minder divers en gedurfd is. Jammer, want het is juist zo leuk om een nieuwe schrijver te ontdekken. Met deze rubriek hopen we de meer avontuurlijke tips boven water te krijgen. Elke aflevering vertelt iemand over een boek dat indruk op hem maakte. Dit mag elk boek zijn, zolang het maar niet in de bestseller top 60 staat.
