Er gaat niets boven Groningen, dat is bekend. Toch zijn er nogal wat schrijvers die in Groningen hebben gestudeerd of er zelfs geboren en getogen zijn en die stad en provincie hebben verruild voor Amsterdam. ‘Woaromdatten?’ is de vraag die centraal staat in deze nieuwe serie korte interviews.
Schrijver, muzikant en literair performer Nyk de Vries is een Fries, maar wel één die al een episch derde deel van zijn leven in Amsterdam woont. ‘Het dorpsgevoel in Oost is groter dan in Noardburgum’ kopt de Oost-Amsterdamse buurtkrant De Brug kortgeleden. Gaat Amsterdam boven het noorden? De kop blijkt een sterk staaltje dichterlijke vrijheid van de journalist, want in het artikel zelf zegt De Vries: ‘bijna’. In zijn laatste, goed ontvangen roman De Baptisten beschrijft De Vries met veel warmte en mededogen het Friese dorpsleven.
Is je schrijfcarrière in het noorden geboren?
Zeker! De schrijfcarrière van Nyk de Vries is 35 jaar geleden in Groningen geboren. In 1989 kwam hij als geschiedenisstudent naar de stad waar hij al snel kennismaakte met studiegenoot Meindert Talma. Dankzij Talma leerde hij nieuwe literatuur kennen, dankzij elkaar ontstond een eerste schrijfproject. De vrienden schreven ieder voor zich elke dag korte stukjes, die ze vervolgens wekelijks naar de ander stuurden. De schrijfsels waren volledig vrij qua inhoud en vorm, los van kaders en bestaande genre-indelingen als proza of poëzie. ‘Als het samenleven in een dorp’, zegt De Vries, ‘ondanks onderlinge verschillen toch sterk verbonden.’ In eigen beheer geven de studenten hun eerste (Friestalige) tijdschrift De Blauwe Fedde uit dat ze op de fiets rondbrengen bij abonnees in de stad. Er volgen publicaties van De Vries in het Friese tijdschrift Hjir en hij debuteert in 2000 met de (Friestalige) roman Rezineknyn. Dit jaar viert hij dus zijn zilveren schrijversjubileum! In 2003 verschijnt de Nederlandse vertaling Rozijnkonijn bij uitgeverij Passage uit Groningen. Vanaf dat moment publiceert hij in beide talen. Hij woont dan nog steeds in Stad.
Ben je vanwege je schrijfcarrière van Groningen naar Amsterdam getogen?
‘De dingen gebeuren omdat ze rijmen’, zegt De Vries met een verwijzing naar een gelijknamige dichtbundel van hemzelf uit 2011. Het is niet vanwege het schrijven dat De Vries naar Amsterdam is verhuisd. Na het overlijden van zijn vader in 1998 en zijn moeder in 2004 heeft hij behoefte aan verbreding van zijn horizon en aan een nieuwe start. Hij is nieuwsgierig naar een andere wereld, staat er open voor. Die nieuwe wereld had Rotterdam kunnen worden maar de liefde geeft een zetje richting Amsterdam. De aanwezigheid van uitgevers of literaire circuits hebben bij zijn keuze geen rol gespeeld. Hij gaat nog altijd regelmatig naar Friesland en Groningen vanwege literaire activiteiten en hij was van 2019 tot en met 2021 zelfs Dichter fan Fryslân vanuit de hoofdstad! Achteraf beseft hij dat hij houdt van het ‘episch gevoel’ dat met een verandering samenhangt. Het geeft een leven een verhalend karakter, ingegeven door een verandering van plaats. Terugkijkend ziet hij dat hij zo’n achttien jaar in Friesland heeft gewoond en daarna eenzelfde periode in Groningen. Inmiddels woont hij ruim zeventien jaar in Amsterdam wat de vraag oproept of het binnenkort weer tijd is voor een ‘epische’ verandering? Praktische omstandigheden als een schoolgaande zoon staan dat nu in de weg, zegt De Vries, maar áls hij terug zou gaan naar het noorden dan vermoedelijk niet naar Friesland maar eerder naar Groningen, de stad waar hij volwassen werd en als schrijver begon.
Is de verandering van woonomgeving inhoudelijk in je werk terug te zien?
Wie Nyk de Vries’ laatste roman kent weet dat zijn huidige woonplaats in meerdere opzichten een rol speelt in zijn werk. Hij antwoordt dan ook met een zeer beslist ‘Jazeker!’ op deze vraag. Door zijn eigen ervaringen in Amsterdam is de roman in de vorm van een raamvertelling gegoten, waarmee Amsterdam en het heitelân Friesland en Groningen verbonden of zo je wilt gespiegeld worden. Hij is zich bewust van het feit dat een identificatiemogelijkheid belangrijk is voor lezers, bijvoorbeeld door een herkenbare leef- of woonomgeving te beschrijven. Het Dagblad spreekt in een interview met De Vries van het ‘nieuwe Noordelijke waargebeurde realisme’, maar hijzelf benadrukt dat realisme in zijn werk ‘een middel’ is. Zijn Heilige Graal is realisme in te zetten ten gunste van de poëzie en het ongrijpbare. Voor de goede lezer is dat volop voorradig in zowel zijn poëziefilms, zijn prozagedichten als in zijn laatste roman De Baptisten.
Door: Joke Aartsen
Andere schrijvers in deze serie:
