Er gaat niets boven Groningen, dat is bekend. Toch zijn er nogal wat schrijvers die in Groningen hebben gestudeerd of er zelfs geboren en getogen zijn en die stad en provincie hebben verruild voor Amsterdam. ‘Woaromdatten?’ is de vraag die centraal staat in deze nieuwe serie korte interviews.
Is je schrijfcarrière in het noorden geboren?
Ja, de schrijfcarrière van Mathijs Deen is in Groningen geboren. Deen was 35 en hij woonde al vijftien jaar in Stad toen in 1997 zijn debuutroman Moeder Doen uitkwam bij uitgeverij Passage. Een schrijfverlangen is er al zo lang hij zich kan herinneren. Dat verlangen is niet onopgemerkt gebleven: van zijn moeder kreeg hij al op jonge leeftijd het schrijversprentenboek Ik probeer mijn pen, van vader wellicht wat taalvaardigheid en van inspirerende docenten Nederlands en geschiedenis op de middelbare school de nodige stimulans. Wat hem ontbeerde in een klimaat waarin mastodonten als Reve, Hermans en Mulisch schreven over WOll en de voor hen geestdodende wederopbouw was een onderwerp dat het waard was om over te schrijven. Deen ging Nederlands studeren in Groningen, kreeg een baan bij Radio Noord, de werkplek waar hij ‘ontzettend veel heeft geleerd’, probeerde daar in onder andere columns zijn pen en werkte aan de RUG bij de studie Nederlands. Toen hij in de jaren ’90 ‘als eerste stel sinds Adam in Eva in zijn familie’ scheidde van zijn eerste vrouw brak niet alleen zijn leven, maar ook zijn zelfopgelegde schrijfbarrière en begon zijn schrijfverlangen een weg naar buiten te vinden.
Ben je vanwege je schrijfcarrière van Groningen naar Amsterdam getogen?
De schrijfcarrière is absoluut niet leidend geweest bij Deens keuze voor het verhuizen naar Amsterdam. Dat hij na zeventien jaar Groningen in 1999 naar Amsterdam verhuist, is vooral het eindresultaat van de dag die je wist dat zou komen. ‘In Groningen is van alles maar één’, zegt hij. Hij heeft vanaf het moment dat hij in Groningen studeert, woont en (later) werkt honger naar meer: meer universiteiten, meer uitgevers, meer omroepen, maar mist lange tijd de moed en een aanleiding om de stad waar hij het zo naar zijn zin heeft te verlaten. Als die aanleidingen zich één voor één aandienen bijvoorbeeld in de vorm van werk bij de VPRO en een partner die een baan krijgt in het westen van het land, gaat het er toch van komen.
Is de verandering van woonomgeving inhoudelijk in je werk terug te zien?
Wie het werk van Deen een beetje kent, weet wel beter. ‘Alle Nederlanders houden van de Wadden’, beweert hij, waar ze ook wonen. Hij heeft naar eigen zeggen de liefde voor het Noorden gestolen en die diefstal is prominent in zijn werk aanwezig: bijna al zijn boeken spelen zich af in Groningen, Friesland en in het waddengebied. Zijn Waddenkrimi’s zijn daar waarschijnlijk de meest actuele en momenteel bekendste voorbeelden van. Deen is deze serie begonnen te schrijven op verzoek van de Duitse uitgever Mareverlag uit Hamburg. Om die reden zijn de eerste drie delen eerst in een Duitse vertaling uitgekomen en daarna pas in het Nederlands. Toen hij dit krimiverzoek kreeg, voelde het alsof hem gevraagd werd ‘als bibliotheekmedewerker een openhartoperatie uit te voeren’, zegt hij. Die operatie is behoorlijk geslaagd want Deens Waddenboeken zijn ongekend populair. Voor de laatste, De Duiker, heeft hij in 2024 de Gouden Stropliteratuurprijs voor de beste (oorspronkelijk) Nederlandstalige spannende roman gewonnen.
Door: Joke Aartsen
