Door: Joke Aartsen
‘Uitverkochte dampende, joelende zalen met drinkende mensen voor de dichtkunst’, dat is waar de poezieboys voor pleiten. Donderdagavond 15 december was er in het Grand Theater aan de Grote Markt in Groningen zo’n avond. Er waren genoeg grote en kleine en jonge en oude mensen op de voorstelling Yy of Eer de nagedachtenis aan de slag bij Thermopylae afgekomen om er een levendige voorstelling van te maken. In Yy vieren de poezieboys het leven en werk van dichter en cultheld Daniil Charms en zijn absurdistische kunstgroep de Oeberioe.
Het publiek was een hippe niche van vrije types, die er geen probleem in zien actief mee te doen. Wie dat wilde kon aan een tafel op het podium gaan zitten. Daar kon getekend worden op lange vellen papier, of konden zandsculptuurtjes gebouwd worden, dit alles onder het genot van de nodige (alcoholische) versnaperingen.
Ondertussen deden de dichters hun bezielende werk op datzelfde podium en het publiek in de zaal klapte en deinde regelmatig onGronings enthousiast mee. Er was zelfs een bezoeker die naar voren kwam voor een eigen geïmproviseerd optredentje in de ‘open mic.’ Het was een dolle boel, maar ondertussen bewaakten de boys de regie. Ze regelden na verloop van tijd een changement van de bezetting aan de knutseltafels, declameerden zelf gek, grappig en goed en acteerden overtuigend sterk!
Daniil Charms is een Russische dichter die leefde van 1905 tot 1942. Vanaf het begin van de jaren ’20 schreef hij verhalen en gedichten waarin de logica voor een gemiddelde lezer ver te zoeken is. ‘Mij interesseert alleen onzin’ was één van zijn uitgangspunten.
Nieuwe Anatomie
Op de neus van een klein meisje groeiden twee blauwe linten. Een zeer zeldzaam geval, want op het ene lint stond geschreven ‘Mars’ en op het andere ‘Jupiter’.
(1935)
Het werk van Charms schudt je als lezer voortdurend wakker. Het verrast, verwondert, ontroert. Als poëzie het onzegbare verwoordt, verwoordt Charms het ondenkbare. Zijn absurdistische werk kwam hem in Rusland duur te staan: hij werd verbannen en later opgenomen in een psychiatrische instelling. Hier overleed hij op jonge leeftijd, waarschijnlijk aan de hongerdood.
Niet interpreteren
De vertolking van Charms werk door de poezieboys is óók absurdistisch. Dat begint al met de poppenkastvoorstelling die het publiek in de volle entree en op de trappen in het Grand voorgeschoteld krijgt vóór het de zaal in mag. Vele regels worden opgesomd, nog weer meer geschrapt maar wat blijft staan is de regel: proberen niet te interpreteren!
Soms gaat dat niet-interpreteren moeiteloos zoals bij onbegrijpelijke kreten en gebaren en bewegingen. Soms lukt niet-interpreten minder makkelijk, bv. bij de éénlettergreepdialoog die best nog wel te volgen is, ondanks hilariteit en gekunsteldheid. Opperlands in optima forma. Als Joep piemelnaakt onder een smileypak opkomt, is het moeilijk niet aan Van Ostayens dadaïstische program ‘ik wil bloot zijn en beginnen’ te denken. Maar ja, we mogen niet interpreteren.
Jongens zijn het, maar aardig goeie acteurs!
Het is niet alleen maar gekkigheid wat de klok slaat. De jongens vertellen over Charms’ werk en leven en zijn droeve lot. Ze dragen prachtige gedichten voor die werkelijk raken en ze laten met hun potpourri misschien vooral wel een staaltje van eigen kunnen zien. Jongens zijn het, maar aardig goeie acteurs!
De toegangspoort waaronderdoor het publiek bij aanvang van de voorstelling de zaal betreden had, had ieders gedachten gelezen én genoteerd. Dat bleek tegen het eind van de voorstelling. De eindeloze opsomming van alle gedachten stond op een lange kassarol; de voordracht van dit ‘gedicht’ vol hersenspinsels luidde het slaapverwekkende slot in. Gelukkig kon daarna het speciaal nieuw uitgegeven bundeltje Tsjak! aangeschaft worden. Een aanrader want het werk van Charms is origineel, lachwekkend, gevarieerd, en indrukwekkend.
