Door: Menno Hartman, uitgever van Uitgeverij Van Oorschot
In het jaar dat ik geboren werd was Wheels van Arthur Hailey het bestverkopende boek op de Amerikaanse bestsellerlijsten. Kent u het? Ik niet. Dat betekent niet dat het een slecht boek is, wellicht is het geweldig. Maar wanneer je lijsten zoekt van veel verkopende boeken in het verleden schieten vooral de veel totaal onbekende titels in het oog. Hoe is dat te verklaren en zegt dat ook iets over nu?
Vele uitgevers en boekhandelaars zijn fantastische boekenliefhebbers en lezers. Maar ze bedienen vooral de hedendaagse markt. Voor avontuurlijk lezen moet je denk ik iets doen wat een vogel kan en wat de mens in hun ogen verzuimt: constateren dat die tweevoeters een dimensie lijken te vergeten: ze staan altijd maar op de grond terwijl er heel veel ruimte daar in de bomen en in het luchtruim is… Er zijn verschillende manieren om die extra leesdimensies als lezer te winnen. Sla je vleugels uit.
Dimensie 1: Duik in het verleden
De eerste is afdalen dieper in de tijd. Veel goede boeken zijn niet vorig jaar verschenen, naar het vorig decennium, of drie decennia geleden. Of eeuwen. Wanneer je zoekt op de beste 1.000 romans ooit, vind je erg veel wat je niet kent en wat hoogstwaarschijnlijk per saldo beter is dan het meeste van wat nu veel verkocht wordt. Waterland door Graham Swift vind ik bijvoorbeeld op zo’n lijst. Op boekwinkeltjes.nl of in menig antiquariaat zoek ik naar dat soort boeken. Ze zijn nog steeds en steeds makkelijker en spotgoedkoop onder handbereik. Ook zijn er boekhandels zoals de Tribune in Maastricht waar boeken veel langer blijven staan. Daar vind je soms nog een nieuw boek uit 1990. Wat ook helpt dieper in de tijd te zoeken is de lijst van reekstitels op bijvoorbeeld een Penguinomslag uit 1948, wat staat er nog meer op?
Dimensie 2: Trek de wereld in
Een andere extra dimensie die je kan helpen wat avontuurlijker te lezen is de wereld letterlijk in te trekken. Wat is het boeiendste Albanese boek dat je kunt vinden? Is het een Kadare of een Vorpsi? Vanuit Zuid-Afrika de Kroniek van Perdepoort al eens gelezen, van Anna Louw? Het Egyptische drieluik van Mahfouz? Een leestocht door Japan leidt je misschien tot Rashomon van Ryunosuke Akutagawa, of heel wat dieper in de tijd tot het magistrale Hoofdkussenboek van Sei Shōnagon. Toen ik me in Frankrijk wilde verdiepen liep ik eens tegen Boris Vian aan, Het schuim der dagen, in mijn herinnering een van de opmerkelijkste boeken die ik ooit las. Wie leest Jean Genet nog? Of Vorig jaar in Mariënbad van Alain Robbe-Grillet? Toen ik iets over de Caraïben wilde weten liep ik tegen een lang episch gedicht van Derek Walcott aan, Omeros. Onvergetelijk. De tweede dimensie is dus ruimte.
Dimensie 3: probeer een ander genre
Een derde dimensie is genre. Deze is voor veel lezers wat neteliger, hoe vaak ik niet hoor dat poëzie niet echt iets voor iemand is, of korte verhalen… Ik denk dat dat beweren is dat je niet van voorgerechten houdt, of niet van toetjes. Misschien trof je nog niet de juiste? Avontuurlijk lezen kan betekenen dat je een dichtbundel vindt die je nooit meer kunt vergeten. Misschien is een bloemlezing lezen een goed idee als het nieuw voor je zou zijn: er staan er 80 in die je weinig doen, maar 10 die aanslaan: die dichters ga je lezen. Non-fictie is nog zo’n dimensie in een dimensie: een wereld in een wereld. Voor mij was The Selfish Gene van Richard Dawkins zo’n boek dat je nooit meer vergeet, of The Sea van Rachel Carson.
Bonustip: mix de tips!
En echt avontuurlijk: combineer deze dimensies eens, een non-fictie boek uit de vorige eeuwwende uit Frankrijk? Dagboeken van Jules Renard? Korte verhalen uit Italië uit de vorige eeuw? Ik was verbijsterd over Pirandello en vergeet zijn werk nooit meer. Poëzie uit de Nederlandse jaren ’30? Leopold. Of iets later: het heel bijzondere laaglandboeddhisme van J.C. Van Schagen. Daar moet je naar op zoek, dat vind je niet zomaar.
Nog een truc, vertrouw een boekhandelaar. Vraag naar een winkeldochter die ze/hij nooit verkoopt, maar die naar hun smaak prachtig is. Ik doe het al jaren, je vindt er de mooiste boeken mee…
Zie ook: www.schwob.nl
Meer over het Hoofdkussenboek
Meer over Omeros
Blogs van Hartman over vooral interessante boeken.
Bestseller? Nietes! Over avontuurlijk lezen.
De boekenwereld is besmet met de bestselleritis. Het is makkelijk om je boeken online te kopen, maar een groot nadeel is dat je niet meer de toevallige tip of vondst van de boekhandelaar krijgt. Algoritmes toveren vooral de bestsellers op je beeldscherm. Trouwens, de hele boekenwereld wordt steeds commerciëler waardoor het boekenaanbod steeds minder divers en gedurfd is. Jammer, want het is juist zo leuk om een nieuwe schrijver te ontdekken. Met deze rubriek hopen we de meer avontuurlijke tips boven water te krijgen. Elke aflevering vertelt iemand over een boek dat indruk op hem maakte. Dit mag elk boek zijn, zolang het maar niet in de bestseller top 60 staat.
