Door: Joke Aartsen
Vrijdag 19 januari vond de jaarlijkse Dag van Taal, Kunsten en Cultuur plaats in Groningen. Deze studiedag is bedoeld voor talen- en kunstdocenten in het voortgezet onderwijs. Er is aandacht voor vakspecifieke zaken, er zijn sprekers en workshops over laatste (wetenschappelijke) ontwikkelingen en over toepassingen in de klas, er is volop gelegenheid collega’s en vakbroeders en -zusters te ontmoeten en je te laten inspireren en er is vooral ruimte om te dromen.
Bij de vakbijeenkomst voor de docenten Nederlands werden de docenten om te beginnen getrakteerd op een animatie met het prachtige gedicht Als je geen dromen hebt van Babs Gons, onze Dichtster des Vaderlands. Het ging bij deze bijeenkomst natuurlijk eerst en vooral over de gure herfstwind van alarmerende Pisaonderzoeksgegevens die alsmaar dalende leesvaardigheidsresultaten onder vijftienjarigen tonen. Sommige bovenbouwdocenten vragen zich af wat er op de basisschool en dus (niet) op pabo’s gebeurt, pabodocenten vragen zich op hun beurt af wat er met havoleerlingen in het vo (niet) gebeurt. De relevantere vragen zijn wellicht hoe en wat er precies gemeten wordt en of de conclusie dat er zo weinig gelezen wordt overeenkomt met de praktijkervaring van de meeste docenten. Dat laatste blijkt zeker niet het geval. En ondertussen wordt blijmoedig verder geschaafd aan nieuwe kerndoelen en nieuwe curricula waarbij creativiteit en creatief schrijven -misschien juist een goede remedie- structureel ondergesneeuwd blijven.
Spoken Word als nieuw schoolvak
Niet bij Babs Gons die in haar plenaire lezing in de goedgevulde aula een inspirerend pleidooi hield voor onderwijs waarin taalcreativiteit een grotere rol krijgt. Ze vertelde over taalkunst, poëzie, barden en rederijkers, spoken word en prozagedichten. Over de vele podia en initiatieven die er bestaan zoals het Huis van Gedichten in Den Haag en Woorden worden Zinnen. Poëzie schrijven en creatief taalgebruik zou wat haar betreft een vak moeten zijn op school. Zelf gaf ze later op de dag samen met onze Groninger stadsdichter Myron Hamming een spokenwordworkshop waarin veel ideeën aangereikt werden om als docent zelf met poëzie in de klas aan de slag te gaan.
In de drie workshoprondes na de plenaire lezing is er elk jaar een ruim aanbod van workshops voor taal-, kunst- en cultuurdocenten. Sommige van deze ‘werkplaatsen’ zijn specifiek gericht op (literatuuronderwijs in) het vmbo en mbo, andere behandelen burgerschap, bewustzijn of inclusie. Er zijn workshops over de rol van de docent als entertainer en over (vreemde)taalleermethodes. In de rubriek ‘Parels uit de praktijk’ presenteren docenten iets uit de eigen lespraktijk waar ze heel tevreden over zijn. Gastschrijver van de RUG Raoul de Jong werd geïnterviewd en hoogleraar moderne letterkunde aan de RUG Mathijs Sanders besprak zijn Jaguarman, een boek dat goed geschikt is voor middelbare scholieren.
Creatieve jongerentaal als schrijfvaardigheid
In de workshop Digi-taal: K@n De J€UgD niettt MeEr $grIJvuh?! presenteerde Lieke Verheijen van de Radboud Universiteit uit Nijmegen haar onderzoek naar het informele online taalgebruik (digi-taal) van Nederlandse jongeren en de invloed daarvan op hun schrijfvaardigheid. Bij chatten en whatsappen is de jeugd zeer creatief in het taalgebruik met bijvoorbeeld allerlei soorten afko’s, onomatopeïsche kreten en het gebruik van cijfers in woorden. Nog afgezien van de vraag of er überhaupt taalverloedering bestaat en of er niet eerder sprake is van taal die voortdurend in beweging is, blijkt dat juist die online taallenige jongeren zeer taalbewust zijn en beslist niet slechter in hun officiële schriftelijke taalgebruik. Daarnaast is het zo dat jongeren met al dat appen, snappen en grammen dagelijks heel veel lees- en schrijfuren maken, meer misschien dan ooit. Er zijn dus genoeg positieve zaken te melden over de lees- en schrijfvaardigheid van de jeugd van tegenwoordig.
De Dag voor de Taal, Kunst en Cultuur wordt jaarlijks in januari georganiseerd door de Rijksuniversiteit Groningen, NHL Stenden Hogeschool en de Hanzehogeschool. Dit was de 21e editie, er waren zo’n 150 aanwezigen. Buiten lag er sneeuw, binnen werden dromen gedeeld, opgewekt en wakker gekust.
Inspiratie
Tips voor lezen in het vo
- Zaai-goed voor het onderwijs – Jonge Jury 2024
- Jonge Oogst Speciaal – Zaai-goed voor het onderwijs
- Jonge Oogst Speciaal – Zaai-goed voor het onderwijs 2
Digi-taal
