Door: Joke Aartsen
Donderdag 13 april werd tijdens een officiële bijeenkomst in het academiegebouw het boek Het universum van Willem Frederik Hermans aangeboden aan prof. dr. Jouke de Vries, de voorzitter van het College van Bestuur van de RUG. Volgens de RUG-aankondiging was dit het eerste exemplaar, maar dinsdagavond was in de Amstelkerk in Amsterdam al een ander eerste exemplaar uitgereikt aan Hermans’ zoon Ruprecht. Hermans zou zich omdraaien in zijn graf bij zo’n onzorgvuldigheid, maar het Groningse publiek niet; dat begreep heel goed dat het getuige was van een belangrijke gebeurtenis rondom een belangrijke 20e eeuwse schrijver die 21 jaar lang aan de Groningse universiteit verbonden is geweest.
Vrolijk en nieuw
De samenstellers Max Pam, Hans Renders en Piet Schreuders hebben een vrolijk boek willen maken en een boek met alleen maar nieuwe anekdotes en weetjes. Ze kregen toegang tot het volledige persoonlijke archief van W.F. Hermans, waar ze vervolgens vele uren in hebben gegrasduind. Met hun nieuwe Hermansboek hebben ze willen aantonen dat WFH niet alleen maar een mopperkont, cynicus en genadeloze polemist was, maar dat hij ook ondubbelzinnig aardig en grappig kon zijn.
Vrouw en man
De senaatskamer waar de presentatie plaatsvond was voor deze officiële gelegenheid goed gevuld. De man-vrouwverdeling in de zaal kwam ongeveer overeen met die van de portretten aan de wand, een kleine 90% mannen dus. Een rijtje twintigers achter in de zaal haalde de gemiddelde leeftijd wat omlaag naar een jaar of zestig. In zo’n gezelschap kan een spreker bij een foto van Hermans en zijn vrouw Emmy nog straffeloos spreken van de ‘lieftallige echtgenote’.
Hermans in beeld
De drie samenstellers lichtten hun werk toe met elk een korte presentatie. Piet Schreuders slaagde daarin het best. Hij is de vormgever van het boek en heeft zich onder andere op Hermans’ fotoarchief gestort. Met een duidelijke diapresentatie plaatste hij foto’s in tijd en stad: ‘Hermans is hier geweest!’ en vertoonde hij vlot en pakkend enkele tot nu toe onbekende foto’s gemaakt door Hermans. Zo liet hij afdrukken zien van de kermis op de Ossenmarkt, genomen vanaf het dak van Hermans’ woning op de hoek Ossenmarkt-Turfsingel. Helaas maakten de beide andere samenstellers van het boek, Max Pam en professor Hans Renders, van hun presentatie een voorleesbeurt. Max Pam mocht wat vertellen over Hermans’ denkelijke politieke voorkeur in 2023, Renders pleitte voor een volkomen rehabilitatie van Hermans, immers ooit ontslagen aan de RUG en met ruzie bij de universiteit en uit Groningen vertrokken. Hij riep Jouke de Vries op een daad van verzet te stellen en de grote schrijver te redden.
Smakelijk vervolg in het Forum
Vrijdagmiddag werden de drie heren bij de Naked Lunch van het Forum geïnterviewd door Rense Sinkgraven. Hier bestond het publiek van ongeveer 50 mensen voor 90% uit vrouwen, zoals gebruikelijk bij leesclubs en literaire activiteiten. En als decor hier geen wand vol portretten maar boeken, veel boeken, waaronder bij de wand met nieuwe boeken één met op de omslag een poes die typt op een oude typmachine en één met de titel Emily in Paris. Toeval, of goed gekozen? De entourage en sfeer in west 3 in het Forum was informeel, er werd niet voorgelezen maar gesproken en dit gecombineerd met nieuwe feitjes en anekdotes maakte deze lunch zeer smakelijk. De heren vertelden bevlogen over hun persoonlijke ervaringen en ontmoetingen met Hermans en over de drukgeschiedenis van zijn (vierkante) polemische bundel Mandarijnen op zwavelzuur – de inspiratiebron voor de vorm van hun nieuwe Hermansboek.
Van oude schrijvers en de dingen die voorbijgaan
De samenstellers betreuren de tanende belangstelling voor Hermans’ werk. Hun angst voor vergetelheid is begrijpelijk, hun enthousiasme en inzet voor aandacht voor zijn werk bewonderenswaardig. Hermans was een ambachtsman, die veel waarde hechtte aan goed schrijven. Hij was een verdediger van taal en een vakman met een grenzeloos plezier in schrijven. Gelukkig zullen de boeken van en over Hermans niet verdwijnen; is er zelfs weer een nieuw Hermansboek aan die grote verzameling toegevoegd.
