Keerspieder, kokerchef, kliester en kleverbaas. Het zijn woorden die kunstenaar Bert Scholten optekende toen hij een maand in Oude Pekela verbleef en in de geschiedenis van het strokarton dook. Die lokale geschiedenis wilde hij teruggeven aan de Pekelders en daarom bracht hij afgelopen december de krant Nat karton langs de huizen. Een film die hij over het project maakte is nu te zien bij Het Resort aan de Oosterstraat in Groningen.
Op uitnodiging van Gronings Vuur kwam Scholten in Oude Pekela terecht. Het project om de culturele infrastructuur te versterken werkte samen met Het Resort. “Ze vroegen me of ik er een maand wilde verblijven en dat leek me erg leuk. Ik had het beeld in m’n hoofd van hoe Pekela vaak wordt neergezet. Als je er een beetje over nadenkt weet je dat het beeld niet kan kloppen. Ik wilde weten hoe het wel zit en hoe zo’n mediabeeld zich vormt en wat dat met iemand doet. Wat vaak gebeurde is dat iemand er heel even naar toekomt en vervolgens ergens anders een verhaal publiceert.”
“Het was mijn doel om dichterbij te komen en ik heb er met veel mensen gesproken. Als je op een normale manier anderen benadert word je gewoon warm ontvangen. Als je een beetje je best doet om Gronings te verstaan helpt dat al. Een vriend bracht me met veel mensen in contact en via Siep & Co sprak ik ook veel mensen. Dat is een stichting over industrieel erfgoed. Ze hebben daar verhalen over de oude scheepvaart, de veengraverij en dus ook strokarton.”
De hele wereld over
“Zodra je in Pekela komt is strokarton vrij direct aanwezig. Je ziet nog zoveel van die oude fabriekspijpen. Al snel zag ik dat het een belangrijke geschiedenis is die vormend is geweest voor het dorp. Het zegt ook veel over de verstandhouding tussen de boeren en arbeiders. Het stro was een restproduct van het graan. Ik hoorde veel dat vaders en zonen daar hun hele leven hard hebben gewerkt. Je had ook mensen die werkten in de promotie van de strokarton en die vlogen de hele wereld over om dat te verkopen. Het was een export product.”
“De gebouwen staan er nog, maar veel woorden zijn verdwenen. Die zitten misschien nog bij sommige mensen achter een luikje in het geheugen. Ik vroeg me af wat je nog met die woorden kan. Die geschiedenis wilde ik teruggeven en ze er zelf over laten beslissen. Ik geef ook niet aan wat de precieze betekenis is zodat het een nieuwe betekenis kan krijgen in spreektaal, muziek en memes. Het is niet aan mij om er iets nieuws van te maken. Wat dat betreft is de krant eerder een readymade.”
Kringloop
“De laagdrempeligheid van een huis-aan-huisblad past bij Pekela en Oost-Groningen. Ik had ook contact met iemand die zich verdiept had in de oude middenstand. Die zei: ‘ik weet niet of het tot kunst verheven moet worden.’ Strokarton heeft met papier te maken. Het zijn strovezels die tot papier worden gemalen. Het was ook een praktische manier om iets te verspreiden én coronaproof. Op lokale facebookgroepen las ik ook dat bepaalde krantjes voor het laatst bezorgd werden, daar wilde ik ook op aansluiten. De krant paste, daar verwijst de titel Nat karton ook naar. Papier maken gebeurt met veel water en er is nog steeds een fabriek in het dorp die dat doet. Als de krant bij het oud papier gaat wordt het weer in de kringloop opgenomen.
Tot 30 mei kan je elke zaterdag en zondag bij Het Resort de film kijken die Bert Scholten maakte over zijn verblijf. Via de website kan je een tijdslot reserveren om de expositie aan de Oosterstraat 11 te bezoeken. De krant Nat karton is er ook te koop. Wie meer wil weten over strokarton kan een kijkje nemen op demensenvanstrokarton.nl
Foto: Bert Scholten | door Niels Meijer
